Tá an tuarascáil Daonáireamh 2022 Próifíl 8 - An Ghaeilge agus Oideachas eisithe ag an bPríomh-Oifig Staidrimh (CSO) inniu (19 Nollaig 2023). Tarraingítear aird sa phreasráiteas seo ar roinnt de na príomhthorthaí do Mhaigh Eo. Tá liosta iomlán de phreasráitis na gcontaetha ar fáil.
| Kathleen Goulding | (+353) 1 895 1413 |
|---|---|
| Tony Downes | (+353) 1 895 1319 |
| R-phost | censuspublicity@cso.ie |
| R-phost | pressoffice@cso.ie |
-- CRÍOCH --
Ráiteas an Staitisteora
Ag trácht di ar na torthaí, dúirt Deirdre Lynch, Staitisteoir i Rannóg an Daonáirimh: “Caitear súil go mion i bPróifíl 8 ar dhá ghné éagsúla de thorthaí Dhaonáireamh 2022, Gaeilge agus oideachas an daonra. Áirítear sa tuarascáil sonraí faoin méid daoine a labhraíonn Gaeilge, cé chomh minic is a labhraímid í, agus cén leibhéal a labhraítear í. Maidir le hábhar an Oideachais, cuirtear léargas ar fáil faoi na leibhéil cáilíochtaí a baineadh amach sa daonra, an aois ar éiríodh as oideachas lánaimseartha, luathfhágálaithe scoile de réir aoise agus inscne, chomh maith leis an nasc atá idir an leibhéal oideachais agus fostaíochta agus stádas eacnamaíochta.”
Roinnt buaicphointí faoi Mhaigh Eo
Cainteoirí Gaeilge i gceantair Ghaeltachta
Tháinig méadú ó bheagnach 10,400 duine go dtí 10,515 duine ar dhaonra Ghaeltacht Mhaigh Eo a chónaíonn laistigh de theorainn chontae Mhaigh Eo. Méadú 129 duine a bhí ansin (1%, an ráta méadaithe ab ísle sna ceantair Ghaeltachta). Áirítear orthu sin 10,196 duine a bhí 3 bliana d’aois agus níos sine agus astu sin bhí 5,956 acu in ann Gaeilge a labhairt.
Tháinig laghdú 3% ar an líon daoine a bhí in ann Gaeilge a labhairt i nGaeltacht Mhaigh Eo idir na daonáirimh in 2016 agus in 2022.
Tháinig méadú de bheagán ó 155 duine go dtí 172 duine ar an líon daoine a bhí ag labhairt Gaeilge go laethúil laistigh agus lasmuigh den chóras oideachais. Bhí 555 duine a labhair Gaeilge go laethúil taobh amuigh den chóras oideachais amháin, sin laghdú ó 740 in 2016. Tháinig laghdú ó 714 duine go dtí 670 duine ar an líon daoine a labhair Gaeilge go seachtainiúil (taobh amuigh den chóras oideachais amháin).
Cuireadh leis an gceist faoin nGaeilge i nDaonáireamh 2022 lena fháil amach ó dhaoine a labhair Gaeilge cé chomh maith is a bhí siad in ann í a labhairt. Bhí 1,232 duine a bhí in ann Gaeilge a labhairt go han-mhaith, 2,286 duine a bhí in ann í a labhairt go maith agus 2,299 duine nach raibh go maith á labhairt.
Cainteoirí Gaeilge ar an Iomlán
Tháinig méadú díreach os cionn 1,200 duine go dtí 56,346 duine ar an líon daoine (3 bliana d’aois agus níos sine) a bhí in ann Gaeilge a labhairt i Maigh Eo i nDaonáireamh 2022. B’ionann sin agus 44.3% de dhaonra an chontae a bhí trí bliana d’aois agus níos sine, i gcomparáid le 44.7% i nDaonáireamh 2016. Go náisiúnta, bhí beagnach 1.9 milliún duine a bhí in ann Gaeilge a labhairt, nó 40% de na daoine ar fad a bhí trí bliana d’aois agus níos sine. Sin méadú níos mó ná 112,500 duine ó 2016 i leith (+6%).
Bhí níos mó cainteoirí Gaeilge mná ná cainteoirí Gaeilge fir sa chontae. Bhí 49% de mhná in ann Gaeilge a labhairt i gcomparáid le 40% d’fhir. Go náisiúnta, ba mhná ba mhó is dóichí freisin a bhí in ann Gaeilge a labhairt seachas fir agus b’ionann iad agus 55% de na cainteoirí Gaeilge ar fad.
Na hÁiteanna ar Labhair Daoine Gaeilge
Tháinig laghdú de bheagán ó 16,058 duine i nDaonáireamh 2016 go dtí 15,009 duine i nDaonáireamh 2022 ar an líon daoine a labhraíonn Gaeilge go laethúil (laistigh den chóras oideachais amháin). Bhí 1,544 duine a labhraíonn Gaeilge go laethúil taobh amuigh den chóras oideachais amháin, i gcomparáid le 1,781 duine in 2016. Maidir leis na 3,631 duine a labhraíonn Gaeilge go seachtainiúil taobh amuigh den chóras oideachais amháin, ní raibh ann ach laghdú de bheagán ar an 3,673 duine a rinne amhlaidh in 2016.
Líofacht i Labhairt na Gaeilge
I Maigh Eo, bhí 5,206 duine a bhí in ann Gaeilge a labhairt go han-mhaith (9%), 18,344 duine a bhí in ann í a labhairt go maith (33%) agus 31,051 duine nach raibh in ann í a labhairt go maith (55%). In Éirinn ar an iomlán, bhí 10% de na cainteoirí Gaeilge in ann Gaeilge a labhairt go han-mhaith, labhair 32% acu go maith í agus bhí 55% nach raibh in ann í a labhairt go maith.
An Leibhéal Oideachais
Tháinig méadú ó bheagnach 29,300 duine in 2016 go dtí díreach os cionn 37,000 duine in 2022 ar an líon daoine a raibh cáilíocht tríú leibhéal acu sa chontae. B’ionann sin agus 39% den daonra a bhí 15 bliana d’aois agus níos sine i nDaonáireamh 2022, ardú ó 33% in 2016. Bhí céatadán na ndaoine i Maigh Eo a raibh cáilíocht tríú leibhéal acu faoi bhun an ráta náisiúnta ag 45%. Bhí 577 duine sa chontae a raibh PhD bainte amach acu agus b’ionann sin agus 2% de na daoine ar fad sa tír a raibh PhD acu.
Bhí oideachas lánaimseartha ar leibhéal meánscoile uachtaraí críochnaithe ag beagán os cionn 27,200 duine, nó ag 29% de na daoine ar fad a bhí 15 bliana d’aois agus níos sine. Ba mhéadú é sin ó dhíreach os cionn 26,400 duine in 2016. Go náisiúnta, bhí oideachas ar leibhéal meánscoile uachtaraí críochnaithe ag beagnach 867,400 duine (26%).
Bhí oideachas ar leibhéal meánscoile íochtaraí críochnaithe ag díreach os cionn 13,300 duine sa chontae i nDaonáireamh 2022 (14% de na daoine ar fad a bhí 15 bliana d’aois agus níos sine), i gcomparáid le beagnach 13,800 duine i nDaonáireamh 2016 a chuir in iúl go ndearna siad amhlaidh. Go náisiúnta, bhí oideachas ar leibhéal meánscoile íochtaraí críochnaithe ag níos mó ná 446,000 duine (13%).
Bhí díreach os cionn 12,200 duine a bhí 15 bliana d’aois agus níos sine a raibh oideachas ar leibhéal bunscoile críochnaithe acu nó nach raibh aon oideachas foirmiúil bainte amach acu (13%). Ba laghdú é sin ó bheagnach 14,700 duine in 2016. Go náisiúnta, bhí beagnach 332,500 duine a raibh oideachas ar leibhéal bunscoile críochnaithe acu/nach raibh aon oideachas foirmiúil bainte amach acu (10%).
Aois nuair a Críochnaíodh Oideachas
Tháinig ardú ar an meánaois inar chríochnaigh daoine oideachas lánaimseartha i ngach contae idir Daonáireamh 2016 agus Daonáireamh 2022. D'ardaigh an mheánaois i Maigh Eo ó 19.4 bliain d’aois go 20.4 bliain d’aois. D’ardaigh an mheánaois go náisiúnta ó 19.9 bliain d’aois go 20.8 bliain d’aois.