.png){kind=logo}
Is staidéar náisiúnta, fadaimseartha é Fás Aníos in Éirinn (FAÉ) ar leanaí agus ar dhaoine óga.
Bailítear sonraí sa suirbhé tábhachtach seo ar na fadhbanna a bhíonn le sárú ag leanaí agus daoine óga sa lá atá inniu ann.
Is é Fás Aníos in Éirinn (FAÉ) an staidéar náisiúnta fadaimseartha ar leanaí agus ar dhaoine óga, tionscadal a bhunaigh Rialtas na hÉireann in 2006. Tá sé á mhaoiniú ag an Roinn Leanaí, Míchumais agus Comhionannais (DCDE). Taighdeoirí faoi stiúir Coláiste na Tríonóide Baile Átha Cliath agus na hInstitiúide Taighde Eacnamaíochta agus Sóisialta (ESRI) a rinne an suirbhé den chéad uair. Ón mbliain 2023, tá an suirbhé á bhainistiú agus á mhaoirsiú ag an Roinn Leanaí, Míchumais agus Comhionannais agus an Phríomh-Oifig Staidrimh (CSO).
Bunaíodh FAÉ chun fianaise a chur ar fáil le beartais agus seirbhísí éifeachtacha agus freagrúla a chruthú do gach uile leanbh agus teaghlach in Éirinn. Déanaimid staidéar ar shaol leanaí agus daoine óga in Éirinn, chun tuiscint a fháil ar na tosca a chuidíonn le forbairt nó a chuireann bac ar fhorbairt, agus níos tábhachtaí fós, chun tuairimí agus dearcthaí na leanaí agus na ndaoine óga féin a fháil ar a saol agus iad ag fás aníos.
Is í an Phríomh-Oifig Staidrimh oifig náisiúnta staidrimh na hÉireann, agus is é an cuspóir atá againn ná staitisticí agus léargais faoi dhaoine, sochaí agus geilleagar na hÉireann a bhailiú, a anailísiú agus a fhoilsiú go neamhchlaonta. Bailíonn muid sonraí faoin Acht Staidrimh, 1993 chun staitisticí oifigiúla a chur ar fáil a bhailítear agus a fhíoraítear go neamhspleách agus is féidir iad a úsáid chun eolas a dhéanamh do chinnteoireacht i ngach gné dár sochaí. Déanann an Phríomh-Oifig Staidrimh suirbhéanna ar líonta tí agus ar ghnó i rith na bliana, chomh maith leis an daonáireamh, agus ní féidir aon duine, líon tí ná gnó a aithint ó na sonraí a fhoilsíonn muid.
Tá muinín sa Phríomh-Oifig Staidrimh le 75 bliain agus beidh go ceann blianta fada eile chun staitisticí beachta agus indeimhnithe faoi shaol agus faoi shochaí na hÉireann a chur ar fáil. Tá rúndacht sonraí i gcroílár gach a dhéanaimid. Is féidir leat tuilleadh a fháil amach faoin údar a bhfuil muinín ag daoine sa Phríomh-Oifig Staidrimh sa chuid dár suíomh gréasáin a bhaineann le hIontaoibh.
Reáchtáil an FAÉ suirbhéanna roimhe seo le daoine óga agus lena dteaghlaigh ag aoiseanna éagsúla - grúpa leanaí a bhí naoi mbliana d’aois in 2007/2008 (Cohórt ’98), agus grúpa leanaí a bhí naoi mí d’aois in 2008/2009 (Cohórt ’08). Cé go bhfuil go leor á fhoghlaim fós againn ón mbailiú leanúnach sonraí atá ar bun leis an dá chohórt sin, tá sé 16 bliana ó chuir FAÉ tús le cohórt nua páistí. Tá athruithe suntasacha sóisialta, geilleagracha agus beartais tagtha chun cinn in Éirinn ón am sin i leith. Cuirfidh Cohórt FAÉ ’24 sonraí riachtanacha ar fáil maidir le chomh mór agus a théann na hathruithe seo i bhfeidhm ar fhorbairt leanaí, cuirfidh siad bonn eolais faoi bheartais fhreagrúla a chruthú atá dírithe ar leanaí, agus cuirfidh siad bonn eolais faoi sheirbhísí a d’fhéadfaí a sholáthar do leanaí agus dá dteaghlaigh in Éirinn.
Ní féidir linn suirbhé a dhéanamh ar gach páiste 9 mí d’aois agus ar a dteaghlaigh, mar sin táimid ag iarraidh ar shampla randamach de thart ar 15 - 16,000 leanbh ó gach cearn den tír a bheith páirteach. Tá taithí na naíonán an-tábhachtach chun todhchaí an linbh a mhúnlú, mar sin nuair a thosaítear an suirbhé agus an páiste 9 mí d’aois is féidir tionchar an chéad tráth sin dá saol a rianú le linn luatheispéiris an linbh agus ina dhiaidh sin.
Tá sé tábhachtach go nglacfadh gach duine ndearnadh sampláil orthu páirt. Cuireann na fíricí a fhaighimid go díreach uait tríd an suirbhé FAÉ sonraí riachtanacha ar fáil maidir le forbairt leanaí agus cabhraíonn siad le lucht déanta beartas agus cinntí á ndéanamh acu a théann i bhfeidhm ar shaol leanaí agus daoine óga in Éirinn. I measc roinnt cinntí beartais ar chuidigh sonraí FAÉ leo eolas a chur ar fáil ina leith tá úsáid cártaí leighis agus pleanáil sláinte daonra (An Roinn Sláinte), úsáid fón póca ag leanaí, agus foghlaim (An Roinn Aeráide, Fuinnimh agus Comhshaoil), Clár Cúram agus Oideachas na Luathóige (ECCE) (An Roinn Oideachais agus Óige), agus pleanáil straitéiseach le haghaidh rannpháirtíocht leanaí agus daoine óga sa chultúr. (An Chomhairle Ealaíon).
Baineann an suirbhé FAÉ leas as an iliomad scileanna agus réimsí saineolais d’fhonn an saol a bhíonn ag leanbh atá ag fás aníos sa tír seo a mheas. Nuair is naíonán nó lapadán é an leanbh, díreoidh na ceisteanna ar chúlra an teaghlaigh, ar an tsláinte, ar an gcomharsanacht agus ar an gcomhthéacs eacnamaíoch ina bhfuil an leanbh ag fás aníos. De réir mar a fhásann an leanbh aníos agus a fhaigheann sé a ghuth féin, tosóidh na ceisteanna ag clúdach a bhforbairt shóisialta agus mhothúchánach, a oideachas, chomh maith lena gcuid smaointe agus mothúcháin féin.
Déanfaidh ár n-agallóirí an suirbhé a sceidealú ag am a oireann duit féin agus do do pháiste. Ba chóir go dtógfadh an chéad bhabhta bailithe sonraí seo thart ar uair agus 30 nóiméad.
Seolaimid litreacha chuig teaghlaigh chun a chur in iúl dóibh gur roghnaíodh go randamach iad chun páirt a ghlacadh sa suirbhé FAÉ. Tabharfaidh na hagallóirí cuairt ar do theach chun an t-agallamh a chríochnú leat ag am a oireann duit. Is go randamach a roghnaítear gach duine a phioctar le páirt a ghlacadh in FAÉ. Is féidir cuireadh a thabhairt do dhaoine páirt a ghlacadh trí litir a sheoladh nó trí teagmháil a dhéanamh le ceann dár bhfoirne agallaimh. Ciallaíonn sé seo go bhféadfadh duine cuairt a thabhairt ar do theach chun iarraidh ort páirt a ghlacadh. D’fhéadfaimis téacs a sheoladh chugat freisin. Cuirimid sonraí ar fáil maidir lenár litreacha faoi gcaoi ar féidir leat teagmháil a dhéanamh linn má tá aon cheist agat. Cuirfimid glaoch ar ais ort mura mbeidh muid in ann an glao a fhreagairt lasmuigh d'uaireanta oifige má fhágann tú glórphost.
Is féidir leis an bPríomh-Oifig Staidrimh sonraí riaracháin a bhailíonn comhlachtaí na státseirbhíse agus na seirbhíse poiblí chun staidrimh a sholáthar. I measc na sonraí sin tá uimhir fóin póca agus ceadaíonn an tAcht Staidrimh agus an RGCS araon don Phríomh-Oifig Staidrimh rochtain a fháil ar na sonraí seo. Ní féidir na sonraí sin a úsáid ach chun críoch staidrimh amháin.
Bunluach de chuid na Príomh-Oifige Staidrimh is ea rúndacht. Tá foireann iomlán na Príomh-Oifige Staidrimh ainmnithe ina nOifigigh Staidrimh faoi Alt 20(a) den Acht Staidrimh, 1993. Ciallaíonn sé sin go bhfuil ceanglas dlí ar gach ball foirne rúndacht na sonraí a bhfuil rochtain acu orthu a chaomhnú. Ní roinneann an Phríomh-Oifig Staidrimh aon sonraí pearsanta óna bhféadfaí daoine a aithint le haon tríú páirtí. Tá do chuid sonraí agus do rúndacht faoi chosaint an dlí. I gcásanna teoranta, roinntear sonraí le taighdeoirí faofa faoi choinníollacha dochta ar bhealach ina gcosnaítear aitheantais. Ní úsáidimid do chuid sonraí ach chun críocha staidrimh amháin. Ciallaíonn sé sin go mbainimid amach gach faisnéis trína bhféadfaí duine a aithint amhail ainmneacha agus do sheoladh sonrach.
Chomh maith leis na cosaintí dlíthiúla dochta san Acht Staidrimh, 1993, ní mór don Phríomh-Oifig Staidrimh a chinntiú go gcomhlíontar na ceanglais cosanta sonraí sa RGCS agus san Acht um Chosaint Sonraí, 2018. Tá teacht ar an bhFógra Trédhearcachta maidir le Cosaint Sonraí i leith an tsuirbhé ar láithreán gréasáin na Príomh-Oifige Staidrimh.
Foilseoidh an Phríomh-Oifig Staidrimh na torthaí ar shuíomh gréasáin agus ar chainéil meán sóisialta na Príomh-Oifige Staidrimh. Bainfear leas as céatadáin agus as treochtaí chun an scéal taobh thiar den suirbhé FAÉ a insint. Leagfar amach i dtéarmaí ginearálta na cineálacha teaghlach a d'fhreagair agus, de réir mar a fhásann na leanaí aníos agus mar a bhailímid níos mó sonraí, na bealaí éagsúla ina bhfuil siad ag forbairt.
Faoin Acht Staidrimh, 1993, is féidir leis an bPríomh-Oifig Staidrimh rochtain a thabhairt ar comhaid sonraí neamh-chiomhiomlánaithe faoi choinníollacha dochta, chun críocha eolaíochta agus staidrimh agus sin amháin. Mar sin, is féidir le taighdeoirí cláraithe rochtain a fháil ar na comhaid seo chun tabhairt faoi thaighde acadúil a bhaineann le polasaí, a fhoilsítear ansin ag leibhéal comhiomlán.
Bailíonn an Phríomh-Oifig Staidrimh sonraí teagmhála ó réimse leathan foinsí, ó fhoinsí sonraí staitistiúla a bhailigh gníomhaireachtaí nó ranna Rialtais (ar a dtugtar sonraí riaracháin) a cuireadh ar fáil faoin Acht Staidrimh, 1993 don Phríomhoifig, agus ónár suirbhéanna sóisialta. Déantar na sonraí go léir a bhailíonn agus a úsáideann an Phríomh-Oifig Staidrimh (CSO) a stóráil go slán agus ní úsáidtear iad ach amháin chun staitisticí náisiúnta a chur i dtoll a chéile. Chun rannpháirtithe féideartha i gCohórt FAÉ ‘24 a shainaithint, d’úsáideamar sonraí ó thaifid riaracháin An Roinn Coimirce Sóisialaí.
Ailínítear Fás Aníos in Éirinn (FAÉ) go dlúth leis an mbeartas náisiúnta, na Chéad 5, an straitéis suaitheanta do na luathbhlianta. Déantar cur síos ar na Chéad 5 mar “straitéis uile-rialtais chun an saol a fheabhsú do naíonáin, leanaí óga agus a dteaghlaigh”.
I measc na bpríomhréimsí spéise nó ‘fearainn’ a bhaineann le forbairt leanaí tá ábhair amhail sláinte fhisiciúil, folláine shochmhothúchánach agus iompraíochta, oideachas, tithíocht, rochtain ar thaitneamhachtaí, rochtain ar theidlíochtaí tuismitheoirí agus ar sheirbhísí tacaíochta, agus bacainní ar úsáid seirbhíse.
Is tionscadal i gcomhar é FAÉ idir an Roinn Leanaí, Míchumais agus Comhionannais agus an Phríomh-Oifig Staidrimh. Tá prótacal rialachais soiléir ann don tionscadal: Tá an Phríomh-Oifig Staidrimh freagrach as an suirbhé FAÉ (dearadh, bailiú agus próiseáil sonraí, anailís agus scaipeadh), agus tá an Roinn Leanaí, Míchumais agus Comhionannais freagrach as na gnéithe staidéir níos leithne, ina measc riachtanais páirtithe leasmhara a thuiscint, úsáid níos leithne na sonraí a chur chun cinn, agus taighde atá ábhartha ó thaobh beartais de a choimisiúnú nó a dhéanamh.
Sa phróiseas comhairliúcháin le páirtithe leasmhara, eagraíonn an Roinn Leanaí, Míchumais agus Comhionannais ceardlanna le príomhpháirtithe leasmhara chun réimsí spéise FAÉ a phlé le haghaidh gach babhta nua bailithe sonraí. Tá na grúpaí páirtithe leasmhara comhdhéanta d'ionadaithe ó ranna rialtais, ó chomhlachtaí poiblí, ó institiúidí taighde, ón lucht acadúil agus ó phearsanra na Príomh-Oifige Staidrimh i measc grúpaí eile. Tá sé de shainchúram ag an ngrúpa sin cuidiú leis an Roinn Leanaí, Míchumais agus Comhionannais réimsí spéise an FAÉ a chumadh.
Tá fairsinge agus doimhneacht saineolais staidrimh sa Phríomh-Oifig Staidrimh. Áirítear i gcéim dheartha an tsuirbhé FAÉ comhairliúchán le páirtithe leasmhara arís agus arís eile, tástáil shubstaintiúil ar cheistneoirí, agus rialachas láidir. Ina theannta sin, sainaithníonn an Phríomh-Oifig Staidrimh dea-chleachtas idirnáisiúnta, agus baineann sí leas as saineolas páirtithe leasmhara beartais a bhfuil taithí acu sa réimse seo.
Roinntear na réimsí spéise FAÉ, a cuireadh ar bhonn foirmiúil tríd an bpróiseas comhairliúcháin le páirtithe leasmhara, leis an bPríomh-Oifig Staidrimh mar bhunús chun ceisteanna sonracha sa suirbhé FAÉ a dhearadh.
Nuair a bhíonn na ceisteanna sin á gcur i gcrích, bíonn na nithe seo a leanas á mheas ag an bPríomh-Oifig Staidrimh agus ag an Roinn Leanaí, Míchumais agus Comhionannais:
De bharr na réimsí éagsúla spéise, beidh gá le saineolas speisialta agus le hoiliúint maidir leis an suirbhé seo a leagan amach agus a chur i bhfeidhm. Téitear i gcomhairliúchán le páirtithe leasmhara príomhthábhachta mar gheall air sin chomh maith leis an sárchleachtas a mheas i measc eagraíochtaí staidrimh thar lear maidir le modhanna oiriúnacha bailiúcháin agus na scileanna, bearta oiliúna agus córais eagrúcháin is gá chun fónamh do bhailiú sonraí i réimse leochaileach den sórt seo a thabhairt chun aire.
Tuarascáil phíolótach Bhabhta a hAon ar Chohórt FAÉ ‘24:
https://www.cso.ie/en/methods/population/growingupinireland/cohort24waveonepilotreport/
Foghlaim faoi na coimircí sonraí agus rúndachta atá againn, agus na céimeanna a ghlacaimid chun staitisticí a tháirgeadh ar féidir le gach duine muinín a bheith acu astu.